Idziesz w Tatry? Poszukujesz informacji? Znajdziesz tu ciekawostki i bieżące informacje o Tatrach, Zakopanym i okolicach.

Ścieżka przyrodnicza: Dolina Białego Potoku – Sarnia Skała

Dolina Białego Potoku znajduje się kawałek na zachód od Wielkiej Krokwi:

Ścieżka im. Stanisława Sokołowskiego prowadzi początkowo żółtym zolty_szlak a następnie czarnym szlakiem.szlak_czarny

Przystanek 1
Dolina Białego – wylot (911 m n.p.m.)

dol_bialego_przyst1Dolina Białego Potoku leży w Tatrach Zachodnich pomiędzy Krokwią (1378m) a Sarnią Skałą (1377 m) i dochodzi pod Grań Długiego Giewontu. Jej powierzchnia to około 3 km2 a długość – 2,5 km. Wycięta jest w skałach osadowych (dolomitach i wapienich). Dolina Białego należy do dolin reglowych. Pojęcie „regiel” oznaczało pierwotnie górę porośniętą lasem. Obecnie nabrało ono szerszego znaczenia i oznacza lasy w Tatrach. Dolina Białego jest obszarem ochrony ścisłej. Jest to typowa dolina rzeczna i nigdy była zlodowacona, dlatego też ma charakterystyczny, V-kształny profi poprzeczny. Nazwa doliny pochodzi prawdopodobnie od silnie spienionej wody potoku Białego, szczególnie podczas wiosennych roztopów.

Przystanek 2
Koryciska (930 m n.p.m.)

Są to leżące po wschodniej stronie potoku skałki, wypiętrzające się z północno-zachodniego ramienia Krokwi. Występują w tym miejscu zarośla kosodrzewiny (Pinus mugho) rosnące o wiele poniżej swoich naturalnych stanowisk w Tatrach, znajdujących się na wysokości 1550-1850 m. Związane jest to z tzw. fenomenem Sarniej Skały. Jest on związany z mikroklimatem panującym w jej rejonie. Dolina Białego zlokalizowana jest po północnej (chłodniejszej) stronie Tatr. Od południa ograniczona jest wysoką, kilkuset metrową ścianą Długiego Giewontu. Przez dłuższą część dnia dolina pozostaje w cieniu a zimne, północne wiatry mają stosunkowo łatwy dostęp do jej wnętrza. Jeśli weźmiemy jeszcze dodatkowo pod uwagę dość częste inwersje temperatur, to okaże się, że warunki panujące w tym miejscu są znacznie bardziej surowe niż wynikałoby z samej wysokości nad poziom morza. Powoduje to obniżenie się pięter roślinnym w tym rejonie.

Przystanek 3
Biały Potok (935 m n.p.m.)

Przystanek położony u stóp stromej skały zwanej Kazalnicą. W pobliżu tego miejsca można oglądać duże wgłębienia w dnie Białego Potoku. Są to tak zwane kotły wirowe (eworsyjne). Ich powstanie związane jest ze specyficznymi cechami potoku – bardzo dużym spadkiem (średnio 187 m/km) oraz obecnością dużych głazów leżących na dnie. Głazy te są wprawiane w ruch przez szybko płynącą wodę i niczym żarna drążą skałę. W każdym z kotłów znaleźć można zatem duży kamień lub okruchy skalne.

Przystanek 4
Sztolnia uranowa (970 m n.p.m.)

Dolina BiałegoUran wydobywany był w kopalni w latach 1950-1955. Był to okres wyścigu zbrojeń atomowych i ZSRR poszukiwał na terenach państw bloku złóż uranu do produkcji własnej bomby atomowej (nie wiedziano jeszcze o bogatych złożach na terenie ZSRR). W Tatrach poszukiwano rud uranu także m.in. w Kopach Sołtysich i w rejonie Hali na Stołach, jednak szczególnie zainteresowano się Doliną Białego. Uran, który tam odkryto znajdował się w warstwach triasowych łupków, w miejscach, gdzie w masie skalnej obecne były wulkaniczne tufity*. Wykopano łącznie 272 m korytarzy. Podczas prac wydobywczych dolina była zamknięta dla turystów i pilnie strzeżona.
*tufity – popioły pochodzenia wulkanicznego, osadzone na dnie morskim, często zawierające rudy uranu

Przystanek 5
Sywarowy Żleb (1000 m n.p.m.)

Nazwa żlebu pochodzi od słowa sywar, oznaczającego w gwarze góralskiej trawy, turzyce i sity rosnące na podmokłym terenie. Ma on długość około 700 m. Sywarowym Żlebem płynie jedyny stały dopływ Białego Potoku. Roślinność porastająca okoliczne skały bardzo dobrze ilustruje przystosowania jakie musiały wytworzyć rośliny aby przeżyć w trudnych, górskich warunkach. Rośliny żyjące tutaj potrafią zakorzenić się nawet na bardzo małej ilości gleby. Charakteryzują się darniowym lub różyczkowym typem wzrostu. Wiele gatunków pokrytych jest tzw. kutnerem chroniącym przed utratą ciepła i sprzyjającym gromadzeniu wody. Więcej informacji o przystosowaniach roślin do życia w górach znaleźć można w dziale „Rośliny tatrzańskie”.

Przystanek 6
Sucha Dolina (1025 m n.p.m.)

Sucha Dolina uchodząca do Doliny Białego ma około 1500 m długości i charakter jaru krasowego*. Bywają okresy w roku, gdy jego dno jest suche, a woda przepływa pod powierzchnią gruntu. W kierunku południowym widoczny jest wschodni odcinek grani Długiego Giewontu a na jego tle – dolomitowe skałki zwane Zameczkami. Na okolicznych skałkach widoczne ślady erozji wywołanej przez turystów schodzących ze szlaku.
*zjawiska krasowe – chemiczne zjawisko rozpuszczania skał węglanowych (np. wapieni) przez wodę zawierającą kwas węglowy

Przystanek 7
Wodospady (1070 m n.p.m.)

Szlak w tym miejscu skręca na zachód i staje się bardziej stromy. Widoczne są trzy wodospady. Powstały one w wyniku działalności wody, która zerodowała miękkie skały, pozostawiając twarde progi zbudowane z odpornych dolomitów. Dobrze widoczny jest w tym miejscu charakterystyczny schodkowy profil podłużny doliny. W tym miejscu odchodzi drugi z głównych żlebów doliny – Żleb pod Patyki o długości ok. 620 m. W Dolinie Białego na całej jej długości oglądać możemy nieliczne już w Tatrach fragmenty buczyny karpackiej (Dentario glantulosae-Fagetum). Jest to charakterystyczne zbiorowisko regla dolnego rozwijającego się na żyznych węglanowych siedliskach. Ten typ roślinności dominował kiedyś w Tatrach i występował wszędzie tam gdzie warunki glebowe na to pozwalały, został on jednak wycięty dla potrzeb przemysłu górniczego, hutniczego i papierniczego. Rabunkowej gospodarki leśnej zaprzestano dopiero gdy hrabia Władysław Zamoyski w 1889 kupił na licytacji Dobra Zakopiańskie. Rozpoczął on regenerację lasów, zalesiając jednak obszary regla dolnego świerkiem. Wynikało to z niewielkiej wiedzy z zakresu ekologii. Należy docenić jednak zasługi Zamoyskiego dla ochrony Tatr, gdyż majątek ten został przekazany narodowi i stał się po kilkudziesięciu latach podstawą do utworzenia parku narodowego.

Przystanek 8
Ścieżka nad Reglami (1200 m n.p.m.)

W tym miejscu kończy się szlak żółty i aż do końca ścieżki przyrodniczej prowadzą czarne znaki Ścieżki nad Reglami. Poniżej widoczna jest zalesiona wąska dolina – jest to fragment Doliny Suchej. Ścieżka nad Reglami biegnie od Kalatówek aż do Doliny Chochołowskiej i jest jednym z ładniejszych widokowo szlaków w TPN.

Przystanek 9
Czerwona Przełęcz (1301 m n.p.m.)

Nazwa przełęczy wiąże się z występowaniem w tym rejonie związków żelaza i pojawiającym się czerwonym zabarwieniem podłoża. Żelazo obecne jest w łupkach górnego triasu odsłaniających się na Czerwonej Przełęczy (zwanej również Wolarnią – od płaskiej trawiastej równinki na której wypasano woły). Jest ona siodłem między Suchym Wierchem w masywie Giewontu a Sarnią Skałą. Wokół widoczna jest zmiana w składzie gatunkowym lasu – zaczynają dominować świerki a mniejsze znaczenie mają gatunki liściaste.

Przystanek 10
Sarnia Skała (1377 m n.p.m.)

Szczyt ten nazywany był kiedyś Małą Świnicą. Wznosi się nad Doliną Strążyską i Doliną Białego a ku północy sięga ramionami do Doliny ku Dziurze oraz Doliny Spadowiec. Z wierzchołka roztacza się ładna panorama na Zakopane. Wierzchołek Sarniej Skały porośnięty jest bujną roślinnością, rozwijającą się na bogatych dolomitowych skałkach.

 

Proponowana trasa powrotu:
Należy udać się Ścieżką nad Reglami w kierunku zachodnim aż do czerwonego szlaku, następnie w dół, Doliną Strążyską do Zakopanego

 

Prof. Stanisław Sokołowski (senior)

Urodzony w 1865 roku, w Młoszowej koło Krzeszowic. Leśnik i działacz ochrony przyrody. Od 1904 roku pracował jako profesor w Wyższej Szkole Leśnej we Lwowie. W 1919 roku został dziekanem Katedry Leśnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Rok później został członkiem Państwowej Rady Ochrony Przyrody, która podała się w całości do dymisji na znak protestu przeciwko budowie kolejki na Kasprowy Wierch. W 1931 został członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. Otrzymał także godność doktora honoris causa Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Prof. Stanisław Sokołowski jest autorem pierwszej opublikowanej koncepcji utworzenia Tatrzańskiego Parku Narodowego. Jego praca miała tytuł „Tatry – jako park narodowy” (1923 rok) i uświadomiła społeczeństwu potrzebę ochrony tego obszaru. Jego działalność naukowa dotyczyła problematyki leśnej w Tatrach (m.in. monografia „Las tatrzański” z 1936 roku). Zmarł w 1942 roku w Zakopanem.

Opracowane na podstawie: Szczepanek, A. (2003) Dolina Białego, Sarnia Skała. Ścieżka przyrodnicza im.Stanisława Sokołowskiego. Tatrzański Park Narodowy, Zakopane.